Een richtlijn sluit zo goed mogelijk aan op de behoeften van zorgverleners en patiënten in de dagelijkse praktijk. Aan het begin van het ontwikkeltraject inventariseert de werkgroep daarom knelpunten in de diagnostiek, behandeling en zorg. Deze knelpunten kunnen medisch-inhoudelijk zijn. Bijvoorbeeld dat het onduidelijk is wanneer welke behandeling het beste is.

De knelpunten kunnen ook organisatorisch zijn. Meestal zijn er te veel knelpunten voor één richtlijn. Dan is het nodig knelpunten te prioriteren. Criteria zijn bijvoorbeeld: omvang en ernst van het knelpunt of gezondheidswinst door het oplossen van het knelpunt. Knelpunten inventariseren, bespreken en prioriteren gebeurt vaak tijdens een ‘invitational conference’, een conferentie op uitnodiging. Tegenwoordig worden de knelpunten ook vaak digitaal opgehaald. Het bespreken en prioriteren gebeurd dan in de eerste werkgroepvergadering.

Knelpunteninventarisatie bij het NHG

Elke NHG-richtlijn moet zo goed mogelijk aansluiten bij de behoeften van en de problemen in de dagelijkse huisartsenpraktijk. Daarom worden knelpunten geïnventariseerd, zowel medisch-inhoudelijk als organisatorisch. Dit gebeurt in 2 stappen: de inventarisatie en de prioritering van de knelpunten.

Knelpunteninventarisatie

De wetenschappelijk medewerker brengt de knelpunten in kaart door:

• het raadplegen van zorgverleners, zorggebruikers en andere relevante partijen. Bij herzieningen, de wetenschappelijk medewerker die de vorige versie van de richtlijn heeft begeleid;
• bij herzieningen van richtlijnen: het bekijken van de gesignaleerde kennislacunes en het verwerken van commentaar dat is ontvangen na publicatie van de vorige versie van de richtlijn;
• oriënterend literatuuronderzoek.

De wetenschappelijk medewerker benadert de volgende partijen om de knelpunten in kaart te brengen:

NHG-Adviesraad Standaarden (NAS)

De NAS bestaat uit circa 10 praktiserende huisartsen. De samenstelling van de NAS weerspiegelt bij voorkeur de diversiteit van het NHG-leden: mannelijke en vrouwelijke, jonge en oudere, praktijkhouder en waarnemer, stads- en plattelandshuisartsen, afkomstig uit alle delen van het land. De NAS signaleert nieuwe ontwikkelingen en knelpunten die praktiserende huisartsen ervaren.

Werkgroepleden

Bij herzieningen van NHG-richtlijnen krijgen ook de werkgroepleden de vraag voorgelegd of er nieuwe ontwikkelingen moeten worden meegenomen. Ook kunnen zij ervaren knelpunten bij het gebruik van de huidige richtlijn aangeven.

Wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Het NHG vraagt ook de relevante wetenschappelijke en beroepsverenigingen om eventuele knelpunten aan te leveren op zorginhoudelijk gebied of in de afstemming en samenwerking tussen de huisarts en de betreffende beroepsgroep.

Patiëntenperspectief

Om inzicht te krijgen in de knelpunten vanuit het patiëntenperspectief kunnen verschillende opties worden ingezet. De keuze hiervoor wordt gemaakt in samenspraak met Patiëntenfederatie Nederland:

• oriënterende search naar literatuur over patiëntenperspectief over het onderwerp van de richtlijn (standaard procedure);
• benaderen van de betreffende patiëntenvereniging (standaardprocedure);
• organiseren van een patiëntenfocusgroep (optioneel);
• informatie ophalen bij een patiëntenpanel via een online vragenlijst (optioneel).

Koepelorganisaties

De Nederlandse wet- en regelgeving schrijft voor dat naast professionals en patiënten ook zorgverzekeraars betrokken moeten zijn bij de ontwikkeling van kwaliteitsrichtlijnen (zie het toetsingskader van Zorginstituut Nederland). Zorgverzekeraars leveren vooral knelpunten aan over de doelmatigheid en kosteneffectiviteit van de zorg. Het NHG benadert de volgende koepels:

• Zorgverzekeraars Nederland
• Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP)
• Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM)
• Federatie Medisch Coördinerende Centra (FMCC) (vooral voor knelpunten in de regionale samenwerking)

Knelpuntenprioritering

Niet alle knelpunten kunnen worden meegenomen in een NHG-richtlijn. Sommige knelpunten zijn niet relevant voor de huisartsenzorg, andere zijn niet op te lossen met een richtlijn. Geïnventariseerde knelpunten worden eerst ondergebracht in een van de categorieën:

• (nieuw) bewijs
• patiëntenperspectief
• samenwerking
• implementatie

Daarna worden door de wetenschappelijke medewerker de knelpunten geprioriteerd volgens de criteria:

• ziektelast
• gezondheidswinst
• omvang en ernst van de ervaren problematiek
• kosten
• werklast

Door het resultaat vast te leggen, kan in een later stadium worden gecontroleerd of de aanbevelingen in de richtlijn antwoord geven op de geprioriteerde knelpunten.

Aandachtspunten voor de patiëntenvertegenwoordiger

Om de knelpunten vanuit patiëntenperspectief in te brengen is het belangrijk dat je goed kunt aangeven wat patiënten vanuit jouw achterban belangrijk vinden met betrekking tot de behandeling, zorg of voorlichting en welke problemen er precies spelen. Daarnaast is het belangrijk dat je goed op de hoogte bent van de laatste ontwikkelingen in de behandeling en voorlichting. Ga na of er al bekend is wat patiënten belangrijk vinden en tegen welke knelpunten zij aanlopen. Misschien zijn er al raadplegingen gehouden of kun je gebruik maken van de signalen die telefonisch of via sociale media bij je patiëntenorganisatie gemeld worden. Ga na of deze ervaringen een goed, compleet en recent beeld geven van wat belangrijk is vanuit het patiëntenperspectief, of dat een aanvullende achterbanraadpleging nodig is.

Om echt te weten wat er relevant is voor patiënten en waar zij knelpunten ervaren, kan een achterbanraadpleging zinvol zijn. Jouw patiëntenorganisatie kan je helpen met het bepalen of en hoe je jouw achterban raadpleegt. Voor meer informatie over de verschillende vormen van achterbanraapleging, zie het hoofdstuk Vormen van achterbanraadpleging. Het resultaat van de achterbanraadpleging kan je inbrengen in de knelpuntenanalyse. Het is belangrijk om hier dus ruim op tijd mee te beginnen. In de eerste werkgroep bijeenkomst worden de verzamelde knelpunten geprioriteerd. Daarna is het inbrengen van een knelpunt voor een nieuwe uitgangsvraag niet meer mogelijk. Als dit niet lukt, bespreek dit dan, mogelijk is er dan ruimte om op een volgende bijeenkomst nog een knelpunt in te brengen vanuit patiëntenperspectief.

Zorg dat er voldoende middelen zijn om een achterbanraadpleging uit te voeren, dat kan als er in de begroting van de betreffende richtlijn geld is opgenomen voor het raadplegen van patiënten. Is dit onvoldoende, neem dan contact op met de Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Als er meerdere patiëntenorganisaties betrokken zijn bij de knelpuntenfase is het slim om de knelpunten met elkaar te delen.